„Różnorodność jest piękna i piękno jest w Różnorodności.” Przestrzeń Pogranicza już na przełomie grudnia

Tak pisze Błażej Mysiak. Nie znacie go? To nic, zapewne go jeszcze poznacie, a jeśli nawet nie to przeczytacie słowa, które dostałem od niego i dzielę się nimi, bo jak żadne inne nazywają to, o czym chcemy w Przestrzeni Pogranicza opowiadać i opowiadamy. Zapamiętajcie je. Powinny być mottem każdego, kto uznaje Pogranicze za miejsce piękne i pełne różnorodności. Zespół redakcyjny Przestrzeni jest przekonany o złożoności i wyjątkowości tego zdania, choć ich autor twierdzi, że jest zwykłe i proste. (Nie zapominajmy, że to w prostocie najwięcej jest różnorodnego piękna.) Na dowód różnorodności chcemy przywołać w tym podwójnym numerze (8/9), który ukazuje się w trzecim roku naszej wydawniczej działalności imiona wszystkich autorów, którzy dotychczas zabrali u nas głos, dali słowo, albo obraz. Sam nie spodziewałem się, że było ich tak wielu i z tak wielu świata stron. Większość z nich możecie drodzy czytelnicy spotkać na ścieżkach i drogach Pogranicza, wielu w kulturze, w malarstwie i w literaturze, w redakcji i gdzie indziej, ale wszystkich razem tylko w naszym kwartalniku.

Andrzej Stanisław Adamczuk, Jacek Bazak, Monika Belka, Sebastian Biront, Arkadiusz Bochen, Andrzej Bołdaniuk, Renata Bondos, Cyprian Bukaj alias Piotr Piela, Grzegorz Ciećka, Aleksandra Danielak, Natalia Dembicka, Renka Ferenc, Marta Fortowska, Ryszard Gołębiowski, Philippe Gombart, Natalia Górska, Konrad Grochecki, Halyna Hubeni, Katarzyna Janeczko, Jerzy Kij, Paweł Koda, Anna Krzyszycha, Aleksandra Kuzioła, Mariusz Lewko, Sławomir Litkowiec, Pati Maczyńska, Alina Makarova, Sołomija Mardarowycz, Janusz Mazur, Tomasz Michalski, Tomasz Mielnik, Bartłomiej Miernik, Alicja Mróz, Dawid Niedużak, Paweł Niedźwiedź, Kamila Niemczuk, Owain, Kamil Paluszek, Michał Patyk, Agnieszka Piela, Marzena Mariola Podkościelna, Andrzej Popowicz, Bogusław Pupiec, Krzysztof Radziejewski, Anna Roci-Gmiterek, Katarzyna Sachajko, Paweł Sawka, Edward Słoniewski, Dariusz Słupski, Tomasz Stelmaski, Paweł Sokalski, Katarzyna Soluch, Robert Steczkiewicz, Małgorzata Szepelak, Jakub Szlukier, Małgorzata Szlukier, Agnieszka Sztajer, Elżbieta Sokołowska, Henryk Szkutnik, Dorota Szularz, Agnieszka Szykuła-Żygawska, Katarzyna Ważna, Olga Witek-Kostyk, Piotr Zubowski.

Pięknie i różnorodnie. „A imię ich jest sześćdziesiąt i cztery / i wszyscy oni nasze bohatery”, można zawołać, trawestując Adama Mickiewicza, którego dagerotypowy duch także pojawia się na kartach tej zdwojonej Przestrzeni.

Ale zacznijmy od początku.

Na początek „Widok z okna…” Cypriana Bukaja, dalej „Wszystkie rzeki Filipa” Philippa Gombart, i po kolei, Ksantypa na Roztoczu Kamili Niemczuk z iluminacjami Henryka Szkutnika, „100 lat!” rozmowa Alicji Mróz z Pati Maczyńską, „Ballada o Tomaszowie Lubelskim” Pawła Sawki, „Echa Grunwaldu” Sławomira Litkowca, *** Agnieszki Sztajer, „Strefa nadgraniczna” Henryka Szkutnika, „Cerkiew w Korczminie. Cud prawdziwy nie mniemany” Sławomira Litkowca, „Na Najbliższym Wschodzie. Plakatowanie Pogranicza” rozmowa Roberta Gmiterka z Tomaszem Stelmaskim, „Opowieść o diable kowalu” Pati Maczyńskiej, „Podkarpackie krzyże wolności” Jacka Bazaka, „Tam gdzie pamięć hula z niepamięcią” Agnieszki Pieli, „Uhnów i Piddubne” Tomasza Michalskiego, „Wiersze” Małgorzaty Szlukier, „Wycieczka na Grzędę Sokalską” Renaty Ferenc-Pupek, „Ani słowa o… Łaszczowie” Pawła Niedźwiedzia, „Bitwa pod Wasylowem 28 VII 1914 roku” Pawła Sokalskiego, „ Miałam czerwoną piłkę” rozmowa Bartka Miernika z Marią Łuczycką, „Z Kielc do Pawłówki. Echa wspomnień dworu Emila i Julii Redychów” Katarzyny Ważnej, „Wiersz podwójny” Sołomiji Mardarowycz, „Mosty” Marty Fortowskiej, „Śladami zabytków” Pawła Kody, „W poszukiwaniu tożsamości Pogranicza” Aleksandry Kuzioły, „Wędrowny Zakład Portretowy” Tomasza Michalskiego, „Z miasta na wieś, czyli perypetie Belki na Roztoczu Wielkim” Moniki Belki i „Ramoliki rezerwatowe” Piotra Pieli.

Pięknie i różnorodnie.

Różnorodność jest piękna i piękno jest w Różnorodności”

Redaktor naczelny Robert Gmiterek

Szósty numer Przestrzeni Pogranicza

Marzec. A w marcu Cyprian Bukaj, Pati Maczyńska, Grzegorz Ciećka, Bartłomiej Miernik, Paweł Niedźwiedź, Tomasz Michalski, Philippe Gombart, Olga Witek-Kostyk, Jerzy Kij, Sławomir Litkowiec, Dariusz Słupski, Paweł Sokalski, Dawid Niedużak, Krzysztof Radziejewski, Michał Patyk, Paweł Koda, Elżbieta Sokołowska, Jacek Bazak, Robert Gmiterek. Jak w garncu. Pełno ich (ludzi) i ich (tekstów). WIDOK Z OKNA, PRADAWNE TRAKTY HANDLOWE, KTÓRYMI SÓL, WOŁY I MATKA BOŻA WĘDROWAŁA, DROGA PRZEZ GRZĘDĘ (2015 – 2018) , KRZYŻ PORUCZNIKA WITTMANNA, PO ODRODZENIE DO ZWIERZYŃCA, JEDNA JASKÓŁKA WIOSNY NIE CZYNI. DZIĘCIOŁ DUŻY, SZAŁ NIEBIESKICH CIAŁ. PEREC, ANI SŁOWA O… SIEDLISKACH, SMĘTARNA WIOSKA, CERKIEW W WYŻŁOWIE, SEN WIECZNY BOHATERÓW SPOD KOBYLANKI NA CMENTARZACH PODKARPACIA, DZIADEK Z AK I INNE WIERSZE, TENIATYSKA, O KILKA SŁÓW ZA DALEKO, TOUTES LES RIVIÈRES DE PHILIPPE / WSZYSTKIE RZEKI FILIPA, PAS PRZESŁANIANA RRRU. WIĄZOWNICA – SIENIAWA – DOBCZA, PIECZĘĆ MIASTA NAROL, JAWOR, JAWOR…, O NIEKTÓRYCH GROBACH EWANGELICKICH NA CMENTARZU W NOWYM BRUŚNIE, NOTATKI I ERRATY, OSTATNI DZWONEK, WĘDROWNY ZAKŁAD PORTRETOWY. PORTRET NIETOPERZA, RAMOLIKI ROZTOCZAŃSKIE. Pomieszane wszystko, jak to na pograniczu. Bogactwo ludzi, słów i obrazów. Nowi i starzy autorzy. Znani i nieznani. Nowe-stare języki, drogi i trakty znane i w nieznane. Wszystko, co już było, co jest, i co będzie. Wiele widoków na przeszłość, bez oglądania się za siebie, ale ze świadomością istnienia tej przeszłości w teraźniejszości, która wszystko stwarza tu i teraz. Stąd tyle dbałości autorów o historie, tożsamości, języki, obrazy i słowa. Stąd notatki i erraty. Ten marzec do innych jest niepodobny, a jednocześnie taki sam jak inne marce. Pozszywany z doświadczeń i doświadczony. Z pojedynczych obrazów i osobistych słów. Dlaczego tych, a nie innych? A dlaczego nie? To nasz kawałek materii, nasz fragment rzeczywistości, nasze pogranicze, pogranicze wszystkich i wszystkiego.

Gęsi z Siedlisk. Fot. Paweł Niedźwiedź
Klocek drzeworytniczy. Aut. Grzegorz Ciećka
Plac defiladowy we Włodzimierzu Wołyńskim, 2018 rok. Fot. Tomasz Michalski
Smętarna wioska, diorama, Patrycja i Patryk Maczyńscy

Redaktor naczelny

Robert Gmiterek